«Δεν αρκεί να σε καλούν στο πάρτι, πρέπει να σου ζητούν και να χορέψεις. Αυτό είναι η συμπερίληψη»
Σας ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας να συμμετέχω στην τέταρτη συνάντηση του The Upfront Initiative.
Κάνετε μια σπουδαία δουλειά που αγγίζει και αφορά τον σκληρό πυρήνα της κοινωνίας μας. Τη συνοχή της, την ευημερία της, την δημιουργικότητά της, την πρόοδό της.
Τη λέξη «συμπερίληψη» τη συναντάμε για πρώτη φορά πριν από 137 χρόνια, στο λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Όμως πέρασαν χρόνια πολλά για να ενταχθεί η συμπερίληψη σε επίσημα κείμενα. Το 1999 τη βρίσκουμε στην νομολογία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Η πολιτική ορθότητα πια, δημιουργεί ή αξιοποιεί παλαιότερες λέξεις, για να περιγράψει τις νέες καταστάσεις, τις νέες τάσεις στην κοινωνία.
Σήμερα είναι σαφές: Συμπερίληψη σημαίνει, πως δεν αφήνουμε κανέναν έξω από το σύνολο, από την κοινωνία. Δεν αποκλείουμε κανέναν, δεν κάνουμε καμία διάκριση με βάση τη φυλή, το φύλο, την εθνικότητα, την ηλικία, την αρτιμέλεια, την οικονομική κατάσταση, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και τις διαφορετικές θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις.
Είναι όμως πράγματι σαφές; Για όλους; Φέρνω στο μυαλό μου την φράση της Αμερικανίδας δικηγόρου, και υπέρμαχο της ποικιλομορφίας, Verna Mayers. «Διαφορετικότητα, λέει, είναι το να σε καλούν σε ένα πάρτι. Συμπερίληψη είναι να σου ζητούν να χορέψεις».
Αναρωτιέμαι λοιπόν: Πολιτεία, κοινωνία, επιχειρήσεις, σχολείο, ζητούν από ανθρώπους με κάθε είδους διαφορετικότητα, να χορέψουν; Ή απλά τους κάλεσαν στο πάρτι, σε μια προσχηματική υιοθέτηση του όρου «συμπεριληπτικότητα»;
Είμαι ο τελευταίος που θα μηδενίσω την αξία των βημάτων που έχουν γίνει, και πρώτα απ’ όλους, χάρη στην προσπάθεια και των αγώνα των ίδιων των ανθρώπων που έχουν υποστεί διακρίσεις.
Όμως είμαι πολύ ανήσυχος. Τους τελευταίους μήνες παρακολουθούμε εξελίξεις, όπου οι πολιτικές των διακρίσεων κερδίζουν έδαφος. Γίνονται επίσημες πολιτικές μεγάλων κρατών και ενώσεων κρατών. Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες, κόβονται χρηματοδοτήσεις, καταργούνται προγράμματα που στηρίζουν την ποικιλομορφία, και άνθρωποι με διαφορετικότητα εξοβελίζονται από το Δημόσιο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υιοθετεί πολιτικές και δράσεις, που θέτουν τους μετανάστες υπό καθεστώς διωγμού, ως μεγάλη απειλή για τις κοινωνίες μας. Και σε άλλα μέρη του κόσμου, πιο σκοτεινά, οι γυναίκες καταδικάζονται, όταν δεν πυροβολούνται, γιατί πηγαίνουν σχολείο, ή εργάζονται ή ακόμα και γιατί μιλούν με άνδρες.
Είναι επικίνδυνα σημάδια μιας νέας τάξης πραγμάτων που επιχειρείται να δημιουργηθεί. Όμως δεν είναι μόνο τα μεγάλα. Υπάρχει ένα πλέγμα ελλείψεων, καθυστερήσεων, φοβικών πολιτικών, που δεν επιτρέπουν γενναία βήματα προς τα εμπρός.
Για παράδειγμα: Το ελληνικό σχολείο και η ελληνική οικογένεια με ποια υποδομή και βοήθεια ετοιμάζουν πολίτες που θα αποδέχονται τη διαφορετικότητα; Το ανάπηρο σύστημα προστασίας και αμοιβής της εργασίας δεν πλήττει τους πιο ευάλωτους; Η έλλειψη στιβαρών πολιτικών στήριξης της οικογένειας δεν επιδεινώνουν τη θέση της γυναίκας; Η άναρχη ανάπτυξη και η δυσλειτουργία των πόλεων δεν είναι ένα αφιλόξενο περιβάλλον για τους ανθρώπους με αναπηρίες;
Με όλα αυτά χρειάζεται να αναμετρηθούμε, χωρίς εξωραϊσμούς και ολιγωρίες. Ακούγεται ως κοινοτυπία, είναι όμως η μεγάλη αλήθεια και η μεγάλη ανάγκη: Οι σημερινές συνθήκες στην πολιτική, στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην εργασία, στην οικονομία, στις διαπροσωπικές σχέσεις και την κοινωνία, καθιστούν επείγον να παλέψουμε ώστε να εξαλείψουμε στερεότυπα, προκαταλήψεις, πρακτικές που δημιουργούν δυσλειτουργίες και δυσαρμονίες.
Ένα γνήσια συμπεριληπτικό περιβάλλον, δεν αρκεί να απασχολεί μια ποικιλομορφία εργαζομένων, αλλά και να τους δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουν και να αναπτύσσονται. Δεν αρκεί να ψηφίζει νόμους, και μάλιστα ημιτελείς, αλλά να αναδιατάσσει τις σχέσεις εξουσίας και συμμετοχής.
Δεν αρκεί να αίρει τους φραγμούς, αλλά να αναδεικνύει τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου, να ακούει τη φωνή του. Δεν αρκεί να βγάζει λόγους υπέρ της συμπερίληψης, αλλά να ενισχύει ένα περιβάλλον, ώστε όλοι να είναι βέβαιοι ότι θα αναγνωριστούν τα ταλέντα και οι δεξιότητές τους.
Εν κατακλείδι, αυτό που υποστηρίζω, είναι η πεποίθηση ότι η διαφορετικότητα δεν είναι μειονέκτημα αλλά πλεονέκτημα, που δίνει μια ποικιλία αντιλήψεων στη ζωή και την εργασία, που ανοίγει τους ορίζοντες. Και αυτό απαιτεί λιγότερα προσχήματα και περισσότερη επαγρύπνηση και δουλειά από όλους μας.
Σας ευχαριστώ.
